Η εκκολπωμάτωση είναι μια διαταραχή του παχέος εντέρου που χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη μικρών σακοειδών εξογκωμάτων, γνωστών ως εκκολπώματα. Αυτά σχηματίζονται όταν ο βλεννογόνος και ο υποβλεννογόνιος χιτώνας προβάλλουν διαμέσου του μυϊκού τοιχώματος του εντέρου, συνήθως λόγω αυξημένης πίεσης στον αυλό. Αν και τα εκκολπώματα μπορεί να είναι ασυμπτωματικά για μεγάλα χρονικά διαστήματα, σε ορισμένες περιπτώσεις αναπτύσσουν φλεγμονή, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται μια πάθηση που ονομάζεται εκκολπωματίτιδα. Εάν ένας ασθενής πάσχει από εκκολπώματα είναι πολύ σημαντικό να προσέχει τη διατροφή του, αφού η διατροφή διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση και την πρόληψη της φλεγμονής, συμβάλλοντας στη μείωση των επιπλοκών και των συμπτωμάτων.
Τι είναι τα εκκολπώματα και η εκκολπωματίτιδα;
Τα εκκολπώματα εντοπίζονται συχνότερα στο αριστερό τμήμα του παχέος εντέρου, ιδιαίτερα στο σιγμοειδές, όπου η πίεση είναι μεγαλύτερη. Παρόλο που η ακριβής αιτία σχηματισμού τους παραμένει ασαφής, φαίνεται ότι η χρόνια δυσκοιλιότητα, η χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών, η κληρονομικότητα και η ανεπαρκής ενυδάτωση παίζουν καθοριστικό ρόλο. Οι άνδρες άνω των 60 ετών φαίνεται να είναι πιο ευάλωτοι στην εκδήλωση της πάθησης. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν κοιλιακό άλγος, ιδιαίτερα στο κάτω αριστερό μέρος της κοιλιάς, αίσθηση φουσκώματος, διαταραχές της εντερικής κινητικότητας, ναυτία, έμετο, πυρετό και αιμορραγία από το παχύ έντερο.
Είναι σημαντικό να θυμάται κάθε άτομο ότι πολλά συμπτώματα της εκκολπωμάτωσης είναι παρόμοια με εκείνα πιο σοβαρών καταστάσεων όπως ο καρκίνος του εντέρου, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου (ελκώδης κολίτιδα και νόσος του Crohn) ή η κοιλιοκάκη. Εάν παρουσιαστεί αλλαγή στα συμπτώματα ή εκδηλωθούν νέα, η λήψη συμβουλής από ιατρό δεν θα πρέπει να αμεληθεί, καθώς είναι σημαντικό να αποκλειστούν άλλες αιτίες πρόκλησης των συμπτωμάτων.
Εκκολπώματα και διατροφή
Τα εκκολπώματα μπορούν να παραμείνουν ασυμπτωματικά και να μην προκαλέσουν συμπτώματα εάν ο ασθενής φροντίζει τη διατροφή του. Η αύξηση της πρόσληψης φυτικών ινών είναι ζωτικής σημασίας, καθώς βελτιώνει την κινητικότητα του εντέρου, μειώνει την ενδοαυλική πίεση και προλαμβάνει τη δυσκοιλιότητα. Καλές πηγές διαλυτών ινών αποτελούν η βρώμη, τα όσπρια και τα φρούτα, ενώ οι αδιάλυτες ίνες περιέχονται στα δημητριακά ολικής άλεσης και τα λαχανικά. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη φυτικών ινών είναι 25-35 γραμμάρια. Παράλληλα, η αυξημένη πρόσληψη φυτικών ινών πρέπει να συνοδεύεται από επαρκή ενυδάτωση, με τουλάχιστον 8 ποτήρια νερό ημερησίως. Σημαντικό είναι να αποφεύγονται τροφές που μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα, όπως το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας, οι τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά και, ανάλογα με την ανοχή του ατόμου, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι.
Η κατανάλωση προβιοτικών παράλληλα συμβάλλει στη διατήρηση της υγείας του εντέρου, καθώς βοηθούν στην ισορροπία της μικροχλωρίδας του. Βρίσκονται σε τροφές όπως το γιαούρτι, το κεφίρ και τα λαχανικά που έχουν υποστεί ζύμωση. Ο περιορισμός της κατανάλωσης αλκοόλ και καφεΐνης επίσης μπορεί να βοηθήσει στην αποφυγή επεισοδίων ερεθισμού του εντέρου. Τέλος, η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους είναι σημαντική, καθώς η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης εκκολπωματίτιδας.
Διατροφικές συστάσεις κατά τη διάρκεια επεισοδίων εκκολπωματίτιδας
Κατά τη διάρκεια μιας οξείας φλεγμονής, συνιστάται αρχικά η κατανάλωση διαυγών υγρών, όπως ζωμοί, χυμοί χωρίς ίνες και ζελέ, ώστε να ξεκουραστεί το έντερο. Στη συνέχεια, σταδιακά εισάγονται τροφές χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες, όπως λευκό ψωμί, μπανάνες και ρύζι. Άρα, όταν τα εκκολπώματα δεν προκαλούν συμπτώματα η πρόσληψη αρκετών φυτικών ινών λειτουργεί βοηθητικά, αλλά το αντίθετο συμβαίνει επί περιπτώσεως οξείας φλεγμονής. Όταν τα εκκολπώματα παρουσιάσουν φλεγμονή η διατροφή οφείλει να περιέχει τρόφιμα με πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες τα οποία δε χρειάζεται πολύ χρόνο το έντερο να τα αφομοιώσει. Με την ύφεση της φλεγμονής, οι φυτικές ίνες επανεισάγονται σταδιακά, ώστε να αποφευχθεί η επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Πότε τα εκκολπώματα που έχουν παρουσιάσει φλεγμονή δε βελτιώνονται με τη διατροφή;
Δυστυχώς, υπάρχουν περιπτώσεις που η εκκολπωματίτιδα είναι τόσο προχωρημένη σε σημείο που προκαλεί δυσμενείς επιπλοκές όπως η διάτρηση ή ακόμα και η ρήξη του εντέρου. Εάν η ρήξη γίνει σε τοπικό σημείο, ενδέχεται να υπάρχει η δυνατότητα διαχείρισης της κατάστασης με νοσηλεία, χορήγηση αντιβιοτικής αγωγής και διακοπή κάθε είδους λήψης τροφής. Αυτό όμως είναι εφικτό μόνο εάν δεν υπάρχει περιτονίτιδα, αιμορραγία ή σηψαιμία. Αν η νόσος δεν υποχωρεί και η κλινική εικόνα επιδεινώνεται, απαιτείται χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική επέμβαση αποσκοπεί στην αφαίρεση του πάσχοντος τμήματος του εντέρου, επιτρέποντας την αποκατάσταση της φλεγμονής και την αποφυγή επιπλοκών. Σε οξεία φάση, αφαιρείται το νοσούν τμήμα του σιγμοειδούς και δημιουργείται προσωρινή κολοστομία. Μετά από μερικούς μήνες, η στομία καταργείται και τα υγιή τμήματα του εντέρου επανενώνονται. Σε επιλεγμένες περιπτώσεις, πραγματοποιείται ένωση του παχέος εντέρου με προσωρινή ειλεοστομία, η οποία είναι ευκολότερο να συγκλειστεί. Βέβαια, σε ορισμένες περιπτώσεις καθίσταται εφικτή η αφαίρεση του φλεγμαίνοντος τμήματος και την άμεση ένωση των εναπομεινάντων τμημάτων του εντέρου, χωρίς ανάγκη κολοστομίας. Οι Γενικοί Χειρουργοί στην Αθήνα, που απαρτίζουν την ομάδα του Colon Rectal, διαθέτουν μακρά εμπειρία στη χειρουργική αντιμετώπιση πλήθους περιστατικών εκκολπωματίτιδας και επιλέγουν την ενδεδειγμένη τεχνική ανά περίπτωση.
Γενικά, η υιοθέτηση μιας διατροφής πλούσιας σε φυτικές ίνες, η επαρκής ενυδάτωση και η αποφυγή τροφών που επιβαρύνουν το έντερο αποτελούν τα βασικά μέτρα για τη διαχείριση της εκκολπωμάτωσης. Παρότι οι ξηροί καρποί και οι σπόροι δεν θεωρούνται πλέον απαγορευτικοί, η διατροφική προσέγγιση πρέπει να εξατομικεύεται, λαμβάνοντας υπόψη την ανοχή του κάθε ατόμου. Η συνεχής παρακολούθηση και η καθοδήγηση από ειδικούς είναι απαραίτητες για τη βέλτιστη αντιμετώπιση της πάθησης.
