Η φλεγμονή του παχέος εντέρου αναπτύσσεται εντός του πεπτικού σωλήνα και δυστυχώς μπορεί να εμφανιστεί λόγω διαφόρων παθολογικών καταστάσεων. Αυτή η φλεγμονή μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα διαφορετικής έντασης τα οποία κυμαίνονται από ήπια ενόχληση έως έντονο κοιλιακό πόνο και άλλες επιπλοκές. Η φλεγμονή στο συγκεκριμένο όργανο γενικά χρήζει διερεύνησης, καθώς μπορεί να οφείλεται σε διάφορες παθολογικές καταστάσεις ετερογενείς μεταξύ τους.

Αιτίες εντερικής φλεγμονής

Η φλεγμονή του παχέος εντέρου μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, οι οποίοι συνήθως ταξινομούνται σε μολυσματικούς, αυτοάνοσους, ισχαιμικούς και ιδιοπαθείς. Ως προς τα μολυσματικά αίτια, πολλά περιστατικά φλεγμονής του παχέος εντέρου οφείλονται σε λοιμώξεις από βακτήρια, ιούς ή παράσιτα. Βακτηριακές λοιμώξεις από οργανισμούς όπως η Salmonella, η Escherichia coli και το Campylobacter μπορούν να προκαλέσουν σημαντική φλεγμονή του παχέος εντέρου. Παρομοίως, ιογενείς λοιμώξεις όπως αυτές που προκαλούνται από τον κυτταρομεγαλοϊό (CMV) ή τον ροταϊό μπορεί να οδηγήσουν σε φλεγμονή, ιδιαίτερα σε άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Τα παράσιτα, όπως το Entamoeba histolytica, μπορούν επίσης να προσβάλουν το παχύ έντερο και να προκαλέσουν φλεγμονή, ιδιαίτερα σε περιοχές με κακή υγιεινή.

Παράλληλα, αυτοάνοσα νοσήματα, ιδίως οι ιδιοπαθείς φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου στις οποίες συγκαταλέγονται η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα, έχουν ως βασικό τους χαρακτηριστικό τη φλεγμονή του εντέρου. Σε αυτή την περίπτωση, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος επιτίθενται στο τοίχωμα του παχέος εντέρου, προκαλώντας όχι μόνο φλεγμονή αλλά και άλλα δυσάρεστα συμπτώματα. Αυτές οι παθήσεις δεν προκαλούνται από λοιμώξεις, αλλά προκύπτουν από γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Η μικροσκοπική κολίτιδα, μια άλλη μορφή φλεγμονής του παχέος εντέρου, πιστεύεται ότι προκύπτει από κάποια μόλυνση του πεπτικού συστήματος ή από ορισμένα φάρμακα, χωρίς όμως να υπάρχει σαφής αιτιολογία.

Η φλεγμονή του εντέρου μπορεί επίσης να προκύψει από ισχαιμικά αίτια. Πιο συγκεκριμένα, η ισχαιμική κολίτιδα εμφανίζεται όταν η ροή αίματος στο παχύ έντερο μειώνεται, προκαλώντας βλάβη στους ιστούς και φλεγμονή. Η μειωμένη αυτή ροή αίματος μπορεί να οφείλεται σε καταστάσεις όπως η αθηροσκλήρωση (σκλήρυνση των αρτηριών), η αφυδάτωση ή η απότομη πτώση της αρτηριακής πίεσης.

Επιπρόσθετα, οι ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες, όπως η συχνή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων και η παραμέληση τροφών που περιέχουν άφθονες φυτικές ίνες, μπορούν να διαταράξουν τη φυσική ισορροπία του εντέρου, οδηγώντας σε φλεγμονή. Φαρμακευτικά επιπλέον σκευάσματα όπως τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) και τα αντιβιοτικά μπορούν επίσης να ερεθίσουν το παχύ έντερο, οδηγώντας κατά συνέπεια σε φλεγμονή του εντέρου. Τέλος, το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορούν να επιδεινώσουν τη φλεγμονή του παχέος εντέρου ή να κάνουν τα άτομα πιο ευάλωτα σε αυτήν.

Συμπτώματα που προκαλεί η φλεγμονή του παχέος εντέρου

Τα συμπτώματα που προκαλεί η φλεγμονή του παχέος εντέρου είναι σύνηθες να διαφέρουν ανάλογα με την υποκείμενη αιτία και την έκταση της φλεγμονής. Τα συνηθισμένα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

  • Κοιλιακός πόνος ο οποίος είναι συχνά σπαστικός και εντοπίζεται στο κάτω μέρος της κοιλιάς.
  • Διάρροια που μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως σοβαρή, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να περιέχει αίμα ή βλέννα.
  • Αιμορραγία από το ορθό που γίνεται αντιληπτό στα κόπρανα, ειδικά σε περιπτώσεις σοβαρής φλεγμονής ή εξέλκωσης.
  • Κόπωση και χαμηλή ενέργεια ιδίως αν πρόκειται για χρόνια φλεγμονή του εντέρου.
  • Πυρετός αν η υποκείμενη αιτία είναι κάποια λοίμωξη ή αν η φλεγμονή είναι ιδιαίτερα εκτεταμένη.
  • Ακούσια απώλεια βάρους αφού η συνεχής φλεγμονή μπορεί να επηρεάσει την απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών.

Συμπτώματα όπως αφυδάτωση, ζάλη και επίμονο κοιλιακό άλγος πρέπει να αξιολογούνται και να αντιμετωπίζονται άμεσα, καθώς μπορεί να υποδηλώνουν κάποια σοβαρότερη επιπλοκή. Η φλεγμονή του παχέος εντέρου μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, όπως αφυδάτωση, απόφραξη του εντέρου ή διάτρηση. Ο ασθενής θα πρέπει να επισκεφθεί άμεσα έναν ιατρό αν έχουν εμφανιστεί τα εξής συμπτώματα:

  • Έντονος κοιλιακός πόνος
  • Υψηλός πυρετός
  • Επίμονη αιματηρή διάρροια
  • Ενδείξεις αφυδάτωσης, όπως σκούρα ούρα και ξηροστομία

Επιλογές θεραπείας για τη φλεγμονή του εντέρου

Η θεραπεία για τη φλεγμονή του παχέος εντέρου εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία που προκάλεσε τη συγκεκριμένη κατάσταση και την έκτασή της. Σε πρώτη φάση, γίνεται προσπάθεια συντηρητικής αντιμετώπισης, με διατροφικές προσαρμογές και φαρμακευτική αγωγή.

Ως προς τις διατροφικές προσαρμογές και την τροποποίηση ορισμένων συνηθειών, η πρώτη σύσταση είναι η προσθήκη περισσότερων φυτικών ινών στο καθημερινό διαιτολόγιο. Επίσης, σε περιπτώσεις ενεργής φλεγμονής, είναι σημαντικό να επιλέγονται εύπεπτα τρόφιμα που δεν θα προκαλέσουν περαιτέρω ερεθισμό, όπως τα μαγειρεμένα λαχανικά, η βραστή ή ψητή πατάτα, το ψητό κοτόπουλο ή ψάρι και τα μαλακά φρούτα. Η επαρκής κατανάλωση νερού είναι επίσης απαραίτητη, ιδιαίτερα αν υπάρχει διάρροια. Βοηθητικά μπορεί να λειτουργήσει και η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής με προβιοτικά, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της ισορροπίας της εντερικής μικροχλωρίδας, μειώνοντας ενδεχομένως τη φλεγμονή. Επιπλέον, ο περιορισμός επεξεργασμένων τροφών, αλκοόλ και καφεΐνης μπορεί να ελαχιστοποιήσει τον ερεθισμό του παχέος εντέρου.

Ως προς τα φαρμακευτικά σκευάσματα που μπορούν να ληφθούν, την πρώτη θέση κατέχουν τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα, τα οποία χορηγούνται συχνά για τη μείωση της φλεγμονής στις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου. Επίσης, αντιβιοτικά συνταγογραφούνται για βακτηριακές λοιμώξεις που προκαλούν φλεγμονή του εντέρου. Είναι σημαντικό να ολοκληρώνεται πλήρως η αγωγή με αντιβιοτικά για να εξαλειφθεί η λοίμωξη. Τέλος, κορτικοστεροειδή μπορούν να χορηγηθούν για βραχυπρόθεσμη ανακούφιση σε σοβαρές περιπτώσεις φλεγμονής, αλλά η χρήση τους δεν ενδείκνυται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα λόγω των παρενεργειών που συνεπάγεται η χρόνια χρήση τους.

Σε σοβαρές περιπτώσεις, ιδιαίτερα εάν ο ασθενής πάσχει από κάποια ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου ή έχει παρουσιάσει επιπλοκές όπως το τοξικό μεγάκολο, μπορεί να απαιτείται χειρουργική επέμβαση. Αυτή συνήθως περιλαμβάνει την αφαίρεση του προσβεβλημένου τμήματος του παχέος εντέρου για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη περαιτέρω επιπλοκών. Η επέμβαση αυτή μάλιστα μπορεί σε πολλές περιπτώσεις να πραγματοποιηθεί και λαπαροσκοπικά (λαπαροσκοπική κολεκτομή). Την επέμβαση αυτή πραγματοποιούν με άκρα προσοχή οι Γενικοί Χειρουργοί στην Αθήνα που συνθέτουν την ιατρική ομάδα του Colon Rectal.